De Nitraatrichtlijn vereist dat lidstaten elke vier jaar een actieprogramma opstellen, waarin de maatregelen beschreven worden die nodig zijn om te voldoen aan het doel van die richtlijn. Het 8e actieprogramma moet vanaf 1 januari 2026 van toepassing zijn. Doel is om waterverontreiniging van grond- en oppervlaktewater door nutriënten afkomstig van de landbouw te voorkomen en te verminderen, te voldoen aan de nitraatnorm van 50 mg mg/l in het bovenste grondwater en eutrofiëring van het oppervlaktewater tegen te gaan. Daarmee wordt bijgedragen aan de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW).
Uit onderzoek blijkt dat er voor grondwater in het gebied zand-zuid en löss nog een opgave resteert om de nitraatnorm van 50 mg/l in het grondwater te behalen. Voor oppervlaktewater zijn er kleinere gebieden verspreid over heel Nederland waar nog een opgave ligt voor nutriënten afkomstig van de landbouw. In deze gebieden is er daarom volgens de minister van LVVN nog aanvullend beleid nodig.
De minister is voornemens om de lijn van het 7e actieprogramma en derogatiebeschikking grotendeels voort te zetten en aan te vullen met een aanvullend maatregelenpakket.
Bufferstroken
Het aanhouden van mestvrije zones zal worden voortgezet. In gebieden op klei en veen waar zowel het grondwater als het oppervlaktewater op orde is, is het voornemen de mestvrije bufferstrook te verkleinen tot maximaal één meter.
Rotatie rustgewassen
De maatregel van een 1:4 rotatie met rustgewassen wordt in de gebieden zand-noord en zand-midden voortgezet. De minister zet in om in de gebieden zand-zuid en löss de 1:4 rotatie te vervangen door een 1:3 rotatie (mogelijk alternatief 2:6 rotatie).
Telen vanggewassen
De stimulering van de teelt van een vanggewas in de gebieden zand-noord, zand-midden, zand-zuid en löss wordt gehandhaafd. In klei- en veengebieden zal het na de oogst van maïs verplicht worden gras of een ander gewas te telen dat in de winter de bodem bedekt.
Actualisatie stikstofgebruiksnorm
Er wordt nog onderzocht of een verdere verlaging van de stikstofgebruiksnorm nodig is.
Behoud grasland
Grasland heeft ten opzichte van bouwland een positief effect op de waterkwaliteit. De minister wil daarom maatregelen nemen die leiden tot behoud van grasland, maar weet nog niet welke. Ze denkt aan een nieuwe derogatie of een graslandnorm.
Fosfaat in oppervlaktewater
Voor gebieden waar fosfaat in het oppervlaktewater nog aandacht behoeft, wil de minister de fosfaatgebruiksnorm aanpassen. Eveneens ziet zij in die gebieden de aanleg van infiltratiegreppels als een perspectiefvolle manier om afspoeling van fosfaat naar het oppervlaktewater te voorkomen.
Voortgang
Het voorstel van de minister zal op korte termijn beoordeeld worden door de Wageningen UR, waarna een Milieueffectrapportage wordt gemaakt. Daarna volgt nog een internetconsultatie.