Dossier ZZP: Waar komt schijnzelfstandigheid vooral voor?

Alweer 2 jaar geleden hebben we op deze plaats gemeld dat de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie van start ging als onderdeel van een nieuw systeem voor zekerheid vooraf bij de beoordeling van arbeidsrelaties (zelfstandige of werknemer). Dat moet in de plaats komen van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) met het systeem van door de belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten (sinds 2016) waarover in de praktijk veel onduidelijkheid bestaat en handhaving lastig is.

Na de pilotfase van de webmodule die zes maanden heeft geduurd heeft het kabinet geïnventariseerd waar schijnzelfstandigheid vaak voorkomt. Daaruit is gebleken is gebleken dat met name de sectoren Bouwnijverheid, Gezondheidszorg, Horeca en Transport-, opslag- en communicatiebedrijven vanwege de aangegeven wijze van werken relatief vaak schijnzelfstandigheid voorkomt (waar dus in feite een dienstbetrekking bestaat).

Daarnaast zijn er branches met relatief lage tarieven wat ook op schijnzelfstandigheid duidt en (vanwege de daaruit volgende economische afhankelijkheid) tevens de noodzaak van bescherming van een arbeidsrechtelijke dienstbetrekking: Teelt onder glas, Personenvervoer over land, Overige vervoer en opslag, Post en koeriers, Grond-, water- en wegenbouw, Logiesverstrekking, Eet en drinkgelegenheden, Informatie en communicatie overig, Beveiliging en Opsporing, Gezondheidszorg, Kunst en Cultuur, sport en recreatie.

In de resultaten uit de pilotfase ziet het kabinet aanleiding de voorgenomen wetgeving voor een nieuw stelsel door te zetten. Een wetsvoorstel wordt naar verwachting voor de komende zomer voor internetconsultatie uitgebracht en na de zomer 2023 aan de Raad van State gezonden, waarna de planning erop is gericht om begin 2024 het uiteindelijke voorstel bij de Kamer in te dienen en op 1 januari 2025 de wetgeving in te laten gaan.

Omdat tot dan het systeem van modelovereenkomsten nog blijft gelden, lijkt dat de mogelijkheid te bieden in ieder geval tot dan van de huidige onduidelijkheid en gebrek aan handhaving gebruik te maken en op allerlei plaats ZZP’ers in te zetten, waar met de huidige personeelstekorten vaak ook niet aan te ontkomen is.

Maar let op: het kabinet is ook van plan vooruitlopend op de nieuwe regelgeving de komende jaren het werken als en met zelfstandige(n) al beter te reguleren met maatregelen langs 3 lijnen:

1. Inzetten op een gelijker speelveld voor contractvormen met betrekking tot de sociale zekerheid en fiscaliteit;

2. Meer duidelijkheid creëren over de vraag wanneer gewerkt wordt als werknemer dan wel als zelfstandige buiten dienstbetrekking en ook het ondersteunen van werkenden om hun rechtspositie op te eisen;

3. De handhaving op schijnzelfstandigheid op te voeren (bijv. in de genoemde branches).

 

Er komt dus beweging in dit dossier, zodat ondernemers in de praktijk alert hierop moeten zijn. Het is verstandig in ieder geval jaarlijks te (laten) bekijken of de vorm waarin gewerkt wordt nog wel voldoende bescherming biedt tegen risico’s als premienaheffing of het opeisen van werknemersrechten door als zelfstandige gecontracteerde werkenden.

Heb jij vragen over het dossier ZZP? Neem contact op met ons, wij beantwoorden je vragen graag.